In de Observant, het tijdschrift van de Universiteit Maastricht, staat een artikel over de GGZ. De patiënt is volledig uit het zicht geraakt, alles draait om kostenbeheersing. De Maastrichtse hoogleraren Jim van Os en Philippe Delespaul zijn daarom de kritische beweging ‘De Nieuwe GGZ’ gestart. De oplossing lijkt te worden gezocht in een paar richtingen: zorg dichterbij de cliënt organiseren, meer herstelgericht werken en waar mogelijk ook online hulpverlening aanbieden. Veel GGZ-instellingen zijn hier al mee bezig.
Er wordt nagedacht en gesproken over waar we naartoe willen in de zorg. Maar hebben we het genoeg over hoe we daar willen komen? Ik pleit voor een veranderkundige bril en een veranderkundig motto: Doe het veranderproces zoals je wil worden.
Hoe?
- Doe de veranderingen niet vanaf de tekentafel, maar aan de keukentafel, met en door cliënten en hulpverleners
- Kom als organisaties, sector en professionals uit de dramadriehoek: neem het initiatief en oefen je vakmanschap uit
- Ga wat doen: begin met wat (ook binnen bestaande wet- en regelgeving) wél al anders kan
- Begin niet weer met een stelsel- of structuurwijziging, dat hebben we inmiddels genoeg gedaan, en het heeft onvoldoende geholpen
- Geef grote organisaties niet zomaar op. Dat is kapitaalvernietiging en veroorzaakt menselijk leed. Wat kan wel: creëer klein binnen groot. Terug naar de menselijke maat, in kleine netwerken of teams die samen goede zorg ontwikkelen en bieden. Lokaal waar mogelijk, gespecialiseerd en regionaal waar nodig
- Ga in gesprek met elkaar over vakmanschap, vertrouwen, verbinding en verantwoordelijkheid, en organiseer op basis daarvan
- Kijk vooral ook naar wat wel deugt, goed gaat en mooi is. Oplossingsgericht werken, dat doen we met cliënten toch ook…
- Doe het samen. Dialoog kost geen tijd, maar levert tijd op. Je hoeft namelijk niet te implementeren: iedereen doet al mee
- Eis als cliënten, overheid en verzekeraars goed en verantwoordelijk vakmanschap van de sector zelf, en maak dat mogelijk
- Leg niet van buitenaf nog meer deskundigheid, controle en regels op als verzekeraars, overheid of adviesorganen, maar versterk professionals zelf
- Gebruik protocollisering, behandelpaden en evidence based waar dat door vakmensen nuttig wordt geacht. Maar niet als blauwdruk voor alle zorg en hulp
- Zie als politiek, bestuurders en zorgverzekeraars de negatieve consequenties van de (DBC-)financiering, de bureaucratie, de symboolpolitiek en de regeldrift écht onder ogen. En doe er iets aan. Of ga het meer laten!
- Ga terug naar de bedoeling én terug naar de eenvoud. Zorg vindt plaats tussen hulpverleners en cliënten. En alleen wat werkelijk bijdraagt aan wat daar gebeurt moet je als organisatie doen
- Ga niet op volle kracht vooruit, maar verstandig, in dialoog en gericht op wat er echt toe doet en waar het echt om gaat. En gebruik een veranderkundige bril.
Onlangs Jim van Os horen spreken in Grimbergen over deze ‘Nieuwe GGZ’, inderdaad het spreekt geweldig aan, maar waar is de familie, het netwerk, de naastbetrokkenen van de client in deze nieuwe aanpak? Nogtans zal alles meer in de ’thuis’ situatie gebeuren en daar zal het netwerk een voorname rol hebben bij het slagen van deze aanpak, eveneens bij art 107 in Belgie, waarom wordt het gezin, naastbetrokken zo weinig genoemd en betrokken in dit herstelbeleid?? Nogtans hebben en kunnen ze , in veel gevallen, een zèèr ondersteunende rol hebben
Dag Francoys, helemaal met je eens: familie en naastbetrokkenen zijn heel belangrijk. Als steun en toeverlaat, én ook omdat ook zij leven met iemand die problemen heeft in het leven en daarbij steun nodig kunnen hebben. Werken met eigen krachtconferenties, aandacht voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen, lotgenotencontactgroepen, aandacht voor álle leefdomeinen van iemand met psychiatrische problemen, respijtzorg, het zijn allemaal belangrijke onderwerpen. En familie en relaties kunnen ook meedenken over hoe het beter kan in de zorg. Zeker bij mensen die dat (tijdelijk) zelf niet kunnen.